Het boek ‘Drama van het begaafde kind’ van Alice Miller heeft als ondertitel ‘op zoek naar het ware zelf’.
Die zoektocht naar wie we werkelijk zijn, begint vaak na een dieptepunt of crisis in ons leven.
In een periode waarin geloven dat we zijn wie ons wijsgemaakt en aangeleerd is, niet langer strookt met het gevoel wat we diep vanbinnen hebben over wie we écht zijn.
Het begint te woelen in onszelf en voelt bijzonder oncomfortabel binnen in ons. Voorheen onderdrukte gevoelens dringen zich op, ogenschijnlijk zonder dat we daarom (bewust) gevraagd hebben. Verdrongen herinneringen beginnen naar boven te komen, soms vaag, soms helder.
Laten we de gevoelens die willen ervaren worden op die momenten niet toe, blijven we ze verloochenen, omwille van welke reden dan ook, dan heeft dat zware consequenties.
Het niet toelaten kan te maken hebben met angst zijn voor wat zich wil laten zien en horen, terwijl onze “gut” soms al precies voorvoelt waarover het gaat. Het kan ook loyauteit zijn, een geval van overgeërfde innerlijke censuur, die maakt dat we alleen datgene kunnen toelaten en ervaren wat toegelaten en goedgekeurd werd bij onze (voor)ouders.
Wat het ook is wat ons tegen kan houden, de prijs voor de nieuwe onderdrukking is een overweldigende innerlijke scherpe pijn en/of een verlammende leegte.
Een voorbeeld dat Alice Miller geeft in haar boek, is dat van schrijver Herman Hesse. Ik citeer: “Het verpletterende gewicht van Herman Hesse’s verdrongen lot als kind is hem noodlottig geworden; hij leed tot op hoge leeftijd onder het tragische gevoel dat hij gescheiden leefde van zijn ware zelf, een lijden dat medici kortweg ‘depressie’ noemen.”
Een depressie of depressieve gevoelens hoeven niet chronisch te zijn, ze kunnen komen en gaan in het leven…in golven, in buien. Ze komen vaak met een soort regelmaat of patroon. Wie durft en kan zien, zal merken dat een nieuwe golf zich vaak aandient, nadat er opnieuw spontane impulsen, of onverwacht intense/heftige gevoelens, zijn onderdrukt. Want het is het onderdrukken van gevoelens dat onze levensvreugde doet afnemen, dat ons leeg doet voelen en verscheurd of dood aan de binnenkant.
Depressie en innerlijke leegte is de prijs die voor onze controle betaald moet worden, zegt Miller in haar boek, en de depressie zal aanhouden tot opheldering mogelijk wordt.
Depressie an sich, hoe vreemd het ook mag klinken, kan het ideale moment zijn om dingen over onszelf te weten te komen en te worden wie we werkelijk zijn. Als we er voor open staan, als we de bereidheid hebben, kunnen we in die periode waarheden over onszelf en onze familiegeschiedenis ontdekken. Dat is tijdens een depressie heel goed mogelijk, omdat ons binnenste zo open lijken te liggen, omdat we ons zo kwetsbaar voelen en de gevoelens in ons binnenste zo hard en helder roepen om aandacht dat we het eigenlijk niet langer kunnen negeren. Het schreeuwt om gehoord en gezien te worden, het vraagt om erkenning.
Het onderdrukken of wegduwen van die gevoelens en ervaringen tijdens een depressie, bijvoorbeeld met pillen, betekent vaak gewoon het uitstellen van de heel-making die wil gebeuren.
Welk soort onderdrukking of ontkenning kan aan de oorsprong liggen van een existentiële crisis of depressie?
Het kan het verlies van een dierbaar persoon zijn, dat we niet verwerkt hebben. Een traumatiserende gebeurtenis, die we niet als dusdanig erkend hebben. Het kan zijn dat we ons hart niet durfde volgen in de liefde. Ook het ontkennen of verdringen van onze afhankelijkheid, ons verdriet, ons onvermogen bijdragen tot een uiteindelijke crisis. Onszelf niet ten volle laten rouwen, en door middel van afleiding of bepaalde substanties proberen vergeten en verdoven. Niet durven inzien dat we alleen voorwaardelijk zijn liefgehad als kind en/of volwassene, dat we niet graag gezien zijn geweest voor wie we werkelijk zijn, omdat dat besef te pijnlijk of bijna ondraaglijk is. Altijd flink zijn, doorbijten en doorduwen, zoals ons is voorgeleefd en aangeleerd, omdat het leven liefst gewoon door moet gaan zonder ‘gedoe’ en tijd voor introspectie en genezing, kan nefast zijn voor onze emotionele, geestelijke en fysieke gezondheid.
Als we blijven steken in de ontkenningsfase, zonder nadien ook boos te durven zijn, te willen vechten, onszelf leeg en verslagen te voelen vooraleer we uiteindelijk aanvaarden dat iets is wat het is, kunnen we onmogelijk heel-worden.
Het contact met onze gevoelens, de waarheden uit ons leven én het verbinden van onszelf met ons ware zelf in zijn volheid en veelheid is echt noodzakelijk. We moeten onszelf, onze eigen noden en behoeftes leren kennen, toestaan en leren dat eraan tegemoet gekomen wordt. Het onder woorden durven brengen van wat er diep in ons leeft en vraagt om gehoord en gezien te worden. Dit is de enige manier om een vervullend leven, zonder depressie en zonder verslaving(en) te leven.